Hér á Akranesi er starfræktur forvarnarhópur sem kallaður er Brúin. Brúin er formlegur samráðs- og og samstarfsvettvangur starfsmanna og stofnana sem koma að ýmsum málum sem tengjast börnum og unglingum í sveitarfélaginu. Brúin er skipuð verkefnisstjóra æskulýðs- og forvarnarmála, fulltrúa fjölskyldusviðs/barnaverndar, fulltrúa lögreglunnar, fulltrúa Brekkubæjarskóla, fulltrúa Grundaskóla, fulltrúa Arnardals og Hvíta hússins (félagsmiðstöðva). Auk þess eru fulltrúar skólaheilsugæslu og fulltrúi FVA í hópnum. Brúin sendi nýverið frá sér bréf um rafrettur sem er hér fyrir neðan.
Þó svo að það sé hugsanlega betra fyrir sígarettureykingamann að skipta yfir í rafrettur jafngildir það ekki að það sé í lagi fyrir börnin okkar að byrja að fikta við þær.
Kæru foreldrar.
Með upplýstara samfélagi og sameiginlegu átaki margra aðila hefur okkur nánast tekist að útrýma reykingum meðal barna og ungmenna. Árið 1997 reyktu 21% nemenda í 10.bekk daglega. Árið 2017 er þetta hlutfall komið niður í 2%. Sömu sögu er að segja frá nemendum á 1. ári í framhaldsskóla. Þar hefur hlutfall þeirra sem reykja daglega farið úr 23% árið 2000 niður í 5% árið 2017.
Í dag eru komnar á markað svokallaðar rafrettur og nýjar tölur sýna fram á að ungt fólk er að fikra sig áfram í notkun þeirra.
Í ljósi þessara upplýsinga höfum við, sem störfum með og fyrir ungt fólk, áhyggjur af aukinni notkun rafretta hjá þessum hópi. Upphaflega voru rafrettur hugsaðar til að hjálpa fólki að hætta að reykja og vera skaðaminnkandi. Þróunin virðist hins vegar vera þannig að ungt fólk byrjar að nota rafrettur án þess að það hafi reykt áður. Þá stendur margt ungt fólk í þeirri trú að rafrettur séu algjörlega hættulausar. Það sama á einnig við um marga foreldra.
Sterkar vísbendingar um að efnin í rafrettuvökvanum geti verið skaðleg heilsu
Rafretturnar eru það nýjar á markaðnum að ekki er komin nægileg reynsla til að segja til um langtímaáhrif á heilsu þeirra sem þær nota eða þeirra sem anda að sér rafrettugufu með óbeinum hætti. Þó eru sterkar vísbendingar um að efnin í rafrettuvökvanum geti verið skaðleg heilsu og hefur Matvæla- og lyfjastofnun Bandaríkjanna (e. Food and Drug Administration, FDA) gefið út yfirlýsingu þar sem varað er við notkun rafretta. Vitað er að rafrettur geta verið óhollar á nokkra vegu og þá bæði af völdum nikótíns, sem er oftast notað í rafrettum og vegna annarra efna sem finnast í vökvanum.
Þó svo að langt sé í að til verði niðurstöður sem segja til um skaðsemi rafretta er vitað að rafrettugufa er mjög ertandi fyrir lungun. Lungu unglinga og ungs fólks eru enn að taka út þroska og þar af leiðandi eru þau viðkvæm fyrir efnum sem finnast í rafrettum. Gufa frá rafrettum getur angrað mikið burtséð frá hvort það er nikótín eða annað efni sem notað er.
Lungu unglinga og ungs fólks eru enn að taka út þroska og þar af leiðandi eru þau viðkvæm fyrir efnum sem finnast í rafrettum.
https://www.visindavefur.is/svar.php?id=70681
Finnst okkur í lagi að dreifa neysluvöru sem víðast, ef hún inniheldur minna magn af eiturefnum en sú sem styttir líf um helming neytenda? Það er enginn að tala um að banna rafrettur fyrir reykingamenn en það er full ástæða til að lög og reglugerðir verndi börnin okkar gagnvart rafrettum, líkt og verið er að innleiða í nágrannaþjóðum okkar.
Skoðum nokkrar varasamar fullyrðingar sem heyrst hafa um rafrettur.
- „Rafrettur eru skaðlausar“. Enn er ekki hægt að fullyrða um skaðsemi rafretta því langtímaáhrif á heilsu eru ekki þekkt. Það mun taka áratugi til viðbótar þar til hægt verður að álykta afdráttarlaust um skaðsemi rafretta.Eigum við ekki að láta börnin okkar njóta vafans?
- „Rafrettan mun leysa sígarettuna af hólmi“. Góðum árangri í tóbaksforvörnum var náð áður en farið var að selja rafrettur hérlendis. Auk þess hefur verið sýnt fram á að meira en 90% þeirra sem reyna að hætta sígarettureykingum með því að skipta yfir í rafrettur byrja aftur að reykja. Það er svipaður árangur og með nikótínplástrum.
Rannsóknir sýna að rafrettuvökvi inniheldur í flestum tilfellum skaðleg efni
- „Bragðefnin í rafrettum eru saklaus“. Rannsóknir sýna að rafrettuvökvi inniheldur í flestum tilfellum skaðleg efni og þar með talin krabbameinsvaldandi efni, sem geta valdið skemmdum á erfðaefni fruma.
- „Unglingar byrja ekki að nota rafrettur“. Tíðni rafrettureykinga hefur aukist meðal unglinga auk þess sem sýnt hefur verið fram á að þeir unglingar sem nota rafrettur eru líklegri til að leiðast út í sígarettureykingar. Tóbaksfyrirtækin eru nú að yfirtaka rafrettuiðnaðinn og er markaðssetningu beint að börnum og unglingum sem eru því miður oft auðveld bráð nikótínfíknar. Það segir sig sjálft að auglýsingar um jarðarberja- og jelly beans rafrettuvökva með tilheyrandi myndum af freistandi sælgæti er líklegast ætlað að fanga athygli barna sem aldrei hafa fiktað við reykingar fremur en fullorðinna einstaklinga sem eru að berjast við að hætta að reykja. Fjárhæðir sem settar eru í auglýsingar hafa hátt í tuttugufaldast á þremur árum og tóbaksrisinn hefur hvorki gefið út yfirlýsingu um að markmiðið sé að útrýma tóbaksreykingum né nikótínfíkn.
Ungum börnum stafar bráð hætta af nikótínvökvum sem gjarnan eru seldir í sælgætisbúningi.
- „Rafrettuvökvinn er ekki slysagildra“. Ungum börnum stafar bráð hætta af nikótínvökvum sem gjarnan eru seldir í sælgætisbúningi. Eitrunarútköll af völdum nikótíns í rafrettuvökva fimmtíufölduðust í USA á fjórum árum. Lífshættulegum eitrunum meðal barna hefur verið lýst og tíu mánaða gamalt barn var hætt komið eftir að hafa drukkið nikótínvökva. Ef barn drekkur nikótínvökva getur það valdið öndunarstoppi og dauða.
Nikótín er sterkt ávanabindandi eiturefni og er flokkað sem slíkt hjá umhverfisstofnun.
- „Nikótín er saklaust“. Nikótín er sterkt ávanabindandi eiturefni og er flokkað sem slíkt hjá umhverfisstofnun. Góð samantekt um skaðsemi nikótíns er að finna í riti bandaríska landlæknisembættisins. Tökum dæmi: Ef móðir neytir nikótíns í einhverju formi á meðgöngu getur heili barnsins orðið fyrir varanlegri þroskaskerðingu ásamt því að nikótínið eykur líkur á fyrirburafæðingu og andvana fæðingum. Einnig eru vísbendingar um að unglingar sem neyta nikótíns geta orðið fyrir skaðlegum áhrifum á heila.
- „Þeir sem anda að sér óbeinum rafrettureyk eru í engri hættu“. Skaðsemi óbeinna sígarettureykinga var staðfest mörgum áratugum eftir að vitað var um skaðsemi beinna reykinga. Rannsóknir sýna að skaðleg efni í rafrettureyk greinast í umhverfi þeirra sem reykja rafrettur. Fleiri rannsóknir eru nauðsynlegar áður en hægt verður að álykta um áhrif óbeinna rafrettureykinga.
https://www.mottumars.is/fraedsla/rafrettur/
Þó svo að það sé hugsanlega betra fyrir sígarettureykingamann að skipta yfir í rafrettur jafngildir það ekki að það sé í lagi fyrir börnin okkar að byrja að fikta við þær. Viljum við bjóða áfram upp á eiturefni með jarðarberjabragði, einungis til að þóknast reykingamönnum, eða ætlum við að vernda börnin okkar fyrir þessari „nútíma tískuvöru“?
Kveðja, Brúin, forvarnarhópur.
Viljum við bjóða áfram upp á eiturefni með jarðarberjabragði, einungis til að þóknast reykingamönnum, eða ætlum við að vernda börnin okkar fyrir þessari „nútíma tískuvöru“?