Hvar er barnið þitt?

Rauði krossinn á Íslandi hefur hleypt af stokkunum fræðslu- og forvarnarátaki um öryggi barna í sundi. Átakið er unnið í samstarfi við Reykjavíkurborg og Samtök forstöðumanna sundstaða á Íslandi (SFSÍ) og er því beint að öllu landinu.

Árlega drukkna yfir 300 þúsund manns í heiminum eða um 30 manneskjur á hverjum einasta klukkutíma. Á Íslandi drukknuðu 68 manns á tíu ára tímabili frá 2013-2023.

„Drukknun er algengari en flestir halda og stundum er því talað um hinn þögla faraldur,“ segir Hildur Vattnes Kristjánsdóttir, teymisstjóri skyndihjálpar hjá Rauða krossinum.

Drukknun getur átt sér stað nánast hvar sem vatn er að finna: Í sundlaugum, náttúrulaugum, heitum pottum, í stöðuvötnum, ám og lækjum, fjörum, við bryggjur, í baðkörum eða jafnvel pollum. „Allir geta drukknað. Enginn ætti að þurfa þess,“ sagði Tedros Adhanom Ghebreyesus, framkvæmdastjóri Sameinuðu þjóðanna, í inngangi fyrstu stöðuskýrslu Alþjóða heilbrigðismálastofnunarinnar (WHO) um forvarnir gegn drukknun sem var kynnt í lok síðasta árs.

Engin sérstök rannsóknarnefnd fjallar um drukknunarslys á Íslandi líkt og samgönguslys og er mikilvægt að slík nefnd verði stofnuð.
Flestar drukknanir verða á stöðum þar sem engir aðilar sinna eftirliti.

Laugaverðir sinna eftirliti í sundlaugum á Íslandi.

Rauði krossinn hefur um nokkurt skeið kennt öryggi og björgun í vatni, námskeið sem eru sérstaklega sniðin að starfsfólki sund- og baðstaða. Rauði krossinn ber einnig ábyrgð á hæfnismati laugavarða sem þeir þurfa að standast árlega til að halda réttindum sínum.

Laugaverðir eru viðbragðsaðilar. Það þýðir að þeir bregðast við um leið og eitthvað gerist. Erlendar rannsóknir sýna að í 9 af hverjum 10 tilvikum þar sem fólk er í vandræðum í vatni eru það gestir sundlauga sem fyrstir bregðast við. Það skýrist af því að þeir eru þá í návígi við þann sem er í hættu staddur.

Ung börn í mestri hættu

Börn á aldrinum 1-4 ára eru líklegust til að lenda í vandræðum í sundi eða drukkna. Þar á eftir koma börn á aldrinum 5-9 ára. Er sjónum Rauða krossins því sérstaklega beint að þessum aldurshópum – eða réttara sagt: Að foreldrum og öðrum forráðamönnum barna á þessum aldri. Því það eru þessir fullorðnu einstaklingar sem fyrst og fremst bera ábyrgð á öryggi barna í og við vatn.

„Foreldrum hættir til að ofmeta getu sína til að fylgjast með börnum sínum í vatni og sömuleiðis að ofmeta sundgetu barna sinna,“ segir Hildur um hvers vegna ung börn séu í mestri hættu á að drukkna.

Erlendar rannsóknir sýna að einhver fullorðinn er yfirleitt nálægur er barn drukknar.

„En barn getur drukknað á aðeins þrjátíu sekúndum eða á sama tíma og það tekur að senda ein stutt skilaboð í símanum,“ segir Hildur.

„Við megum einfaldlega aldrei missa sjónar á þeim í vatni.“

Sumarið er sá árstími sem flestir njóta þess að fara í sund og baða sig í vatni. Svo allir geti notið þeirra stunda sem best ætti ávallt að hafa öryggismál í hávegum.

Foreldrar eru hvattir til að hafa þessi fimm ráð í huga:

1. Hafðu augun ekki af barninu allan tímann
Foreldri eða forráðamaður ber ábyrgð á barni í vatni. Það þýðir að hann skal fylgjast stöðugt með því og sjá til þess að það noti viðeigandi öryggisbúnað (kúta) og að hann sé settur á barnið áður en farið er ofan í vatnið.

2. Gefðu barninu að borða og drekka
Passaðu að barnið sé vel nært og hafi fengið að drekka áður en það fer í vatnið. Að leika sér í vatni er orkufrek iðja. Þyrst og svangt barn getur misst orkuna hratt og þar með eykst hætta á drukknun.

3. Viðhaltu sundfærni barnsins yfir sumartímann
Þegar skólasundinu sleppir á vorin er komið að forráðamönnum að halda færninni við.
Tryggjum að allir í fjölskyldunni sem eru synd hafi hæfnina til að bjarga sér úr vandræðum í vatni.

4. Settu öryggisreglur í kringum vatn og fræddu barnið um öryggi í vatni

Settu einfaldar og skýrar reglur um öryggi í vatni og útskýrðu fyrir barninu. Til dæmis: „Farðu aldrei í vatn án eftirlits“.

5. Lærðu endurlífgun og skyndihjálp
Vertu viðbúin að bregðast við neyðartilfellum í og kringum vatn. Rauði krossinn býður upp á skyndihjálparnámskeið. Skráðu þig á skyndihjalp.is

„Fullorðnir bera ábyrgð á sjálfum sér í sundi sem og börnum sínum,“ minnir Hildur á.

„Það er foreldra að passa börn sín í vatni og fræða þau og kenna þeim að umgangast vatn þegar þau eldast.“
Hún minnir einnig á samfélagslega skyldu allra:

„Ef við sjáum eitthvað í sundi sem gæti verið hættulegt skulum við bregðast við. Látum okkur velferð allra barna varða. Það er betra að segja eitthvað og gera eitthvað en að sitja þögul hjá.“

Öryggi í sundi er á ábyrgð okkar allra – ertu ekki örugglega að fylgjast með?