Aðsend grein frá Ragnari B. Sæmundssyni:
Nú eru tæpar þrjár vikur liðnar frá kosningum. Í þessum kosningum náðu Framsókn og frjálsir frábærum árangri, þeim besta hlutfallslega sem flokkurinn hefur fengið á Akranesi frá upphafi, er mér sagt. Kosningabaráttan var gríðarlega skemmtileg og frambjóðendur Framsóknar og frjálsra fóru inn í baráttuna full af metnaði eftir frábært kjörtímabil. Hópurinn lagði hart að sér og uppskar eftir því í kosningunum. Framsókn og frjálsir voru eini flokkurinn sem bætti við sig fylgi og það verulega, sem skilaði framboðinu þriðja bæjarfulltrúanum. Að sjálfsögðu höfðu nýkjörnir bæjarfulltrúar Framsóknar og frjálsra einnig metnað til og stefndu á að fara inn í meirihluta, en svo fór sem fór.
Það er ekki á vísan að róa í pólitík og það að lenda í minnihluta er enginn heimsendir. Það er ljóst að það þarf alltaf einhver að vera í minnihluta og að þessu sinni er það hlutverk bæjarfulltrúa Framsóknar og frjálsra. Ég játa það hins vegar fyllilega að ég er mjög svekktur með þetta hlutskipti, ekki síst vegna þeirrar atburðarrásar sem hófst eftir að meirihlutaviðræður fóru af stað eftir kosningarnar. Vegna þeirrar atburðarrásar finnst mér mjög þarft að koma fram með þessa grein, bæði til þess að útskýra og til þess að svara þeim mörgu spurningum og sögum sem myndast hafa.
Kjörnir fulltrúar Framsóknar og frjálsra áttu á mánudagskvöldið eftir kosningar, fundi með fulltrúum Samfylkingarinnar og Sjálfstæðisflokksins. Þessa fundi nálguðumst við af nákvæmlega sama metnaði og við höfðum viðhaft í kosningabaráttunni. Við sögðumst vilja keyra af fullum krafti og að ríkar kröfur yrðu gerðar á samstarfsflokk. Við fórum fram með sömu kröfur og við höfðum gert til okkar sjálfra. Við fórum mjög vel undirbúin í samtölin þar sem við vildum ná góðum samtölum um alla málaflokka og stóru málin, ásamt sýn okkar á mögulegt samstarf. Metnaður okkar í Framsókn og frjálsum var alveg skýr frá upphafi og þess vegna er það miður að heyra eftir á skýringar frá fulltrúum Samfylkingarinnar um að fundurinn okkar hefði verið eins og starfsviðtal. Kannski var þetta upplifun Samfylkingarinnar þar sem við, bæjarfulltrúar Framsóknar og frjálsra vorum hreinskilin og við kærðum okkur ekki um samstarf nema farið yrði fram af metnaði og allir fulltrúar væru tilbúnir í slíka vinnu.
Í framhaldinu var það niðurstaða okkar í Framsókn og frjálsum að óska eftir formlegum viðræðum við fulltrúa Samfylkingarinnar. Ekki af því að Sjálfstæðisflokkurinn hefði fallið á prófi og Samfylkingin staðist það, en fulltrúar beggja flokka komu vel fyrir. Niðurstaðan byggist á því að Framsókn og frjálsir og Samfylkingin höfðu átt í meirihlutasamstarfi á síðasta kjörtímabili og í ljósi þess að sitjandi meirihluti bætti við sig fylgi í kosningunum þá þótti okkur það heiðarlegast í stöðunni að óska eftir viðræðum við Samfylkinguna. Með þeim hætti töldum við okkur einnig vera að mæta niðurstöðu kosninganna. Þetta kvöld fór ég, sem oddviti Framsóknar og frjálsra að heimili oddvita Samfylkingarinnar. Þar handsöluðum við, Valgarður Lyngdal Jónsson oddviti Samfylkingarinnar heiðursmannasamkomulag um upphaf að formlegum viðræðum á milli flokkanna. Oddviti Samfylkingar tjáði mér þar að hann hefði þegar bókað fund með oddvita Sjálfstæðisflokks. Hann fullvissaði mig um að af þeim fundi yrði ekki, enda sagðist ég sjálfur ekki ætla að loka á viðræður við Sjálfstæðisflokkinn ef Samfylkingin ætlaði að halda þeim möguleika opnum. Í kjölfarið hringdi ég í oddvita Sjálfstæðisflokksins og upplýsti hana um að ákvörðun hefði verið tekin um að hefja formlegar viðræður við Samfylkinguna.
Bæjarfulltrúar Framsóknar og frjálsra fóru inn í meirihlutaviðræðurnar af trausti, metnaði og heiðarleika. Við gerðum kröfu um að fá sama hlutskipti á þessu kjörtímabili og Samfylkingin fékk á því síðasta er varðar fjölda formanna í ráðum og nefndum. En sitt sýnist hverjum um sanngirni þeirrar kröfu. Okkur fannst þetta sanngjörn krafa í ljósi þeirrar staðreyndar að Framsókn og frjálsir bættu við sig fylgi á sama tíma og Samfylkingin missti töluvert af sínu fylgi, jafnvel þó Samfylkingin hafi haldið sínum þremur mönnum.
Samfylkingin hefur sent frá sér yfirlýsingar þess efnis að þeim hafi verið settir afarkostir í viðræðum sínum við Framsókn og frjálsa. Sannleikurinn er hins vegar sá að þessir hlutir komust ekki einu sinni á umræðustig. Áður en hlutirnir voru ræddir í því skyni að leita lausna, sem allir gætu unað við, hafði oddviti Samfylkingarinnar slitið viðræðum – með tölvupósti, já tölvupósti. Hann tók ekki einu sinni upp símann til að slíta viðræðum! Hann hitti þó oddvita Sjálfstæðisflokksins á fundi á meðan á meirihlutaviðræðum Framsóknar og frjálsra stóð, fundi sem hann hafði áður fullyrt að yrði ekki haldinn. Þessi fundur þeirra fór fram daginn eftir að áðurnefnt heiðursmannasamkomulag var handsalað á tröppunum heima hjá oddvita Samfylkingarinnar. Í samtali við mbl.is sagði oddviti Samfylkingarinnar að þau hefðu hist í því skyni að „ræða bæjarmálefnin og hvaða málefni Sjálfstæðisflokkurinn myndi vilja leggja áherslu á úr minnihluta.“ Að mínu mati er mjög einkennilegt að ræða þessar áherslur áður en þessar áherslur væru ræddar á milli þeirra flokka sem höfðu handsalað að fara í meirihlutaviðræður.
Ég og oddviti Samfylkingarinnar hittumst síðar sama kvöld og hann hafði hitt oddvita Sjálfstæðisflokksins. Oddviti Samfylkingarinnar sá ekki ástæðu til að nefna það við mig að viðræður við væntanlegan minnihluta Sjálfstæðisflokks væru í fullum gangi. Þetta var á þriðjudagskvöldi. Á þessum fundi var m.a. skipting í ráð og nefndir, ásamt skipulagi á fundarröðun málaflokka til gerðar málefnasamnings til umræðu. Á fimmtudagsmorguninn hringdi ég í oddvita Samfylkingar kl. 11:00 til þess að ræða næstu skref. Hann sagði mér að „hljóðið væri þungt í sínu fólki,“ en við ræddum það í framhaldinu að það væri hlutverk okkar oddvitanna að ræða málin og leita lausna. Um kl. 13:00 þann sama dag sendi hann mér hins vegar tölvupóst, þar sem formlegum viðræðum við Framsókn og frjálsa var slitið og tilkynnti mér að Samfylkingin hafi þegar óskað eftir formlegum viðræðum við Sjálfstæðisflokkinn. Eftir á að hyggja er það morgunljóst að hugur Samfylkingarinnar var ekki við þær viðræður sem formlega höfðu verið handsalaðar, enda var oddviti Samfylkingar á sama tíma að koma sér vel fyrir í fanginu á Sjálfstæðisflokknum.
Framsókn og frjálsir buðu Sjálfstæðisflokknum í viðræður eftir að þetta var ljóst. Í því samtali við oddvita Sjálfstæðisflokksins, var mér tjáð að oddviti Samfylkingar hefði þegar óskað eftir því að hefja formlegar viðræður við Sjálfstæðisflokkinn. Í samtalinu kom fram að það hefði hann gert fyrr um morguninn á meðan að formlegar viðræður við Framsókn og frjálsa voru enn í gangi. Á sama tíma og ég var að ræða við oddvitann um morguninn var hann að skipuleggja fund með Sjálfstæðisflokknum. Ætlaði hann að slíta okkar viðræðum í samtali okkar en hafði ekki kjark til þess? Ég kemst sjálfsagt aldrei að því en hitt veit ég að heiðarleikinn er ekki hátt skrifaður hjá oddvita Samfylkingarinnar miðað við þessa framgöngu.
Á föstudagskvöldið gáfu svo Samfylking og Sjálfstæðisflokkur út að formlegar viðræður væru hafnar þeirra á milli. Það er því ljóst að forysta Sjálfstæðisflokks hefur séð sterkari málefnalega samnefnara á milli Samfylkingarinnar og Sjálfstæðisflokks að þessu sinni. Það er þeirra ákvörðun og við hana verðum við að una.
Það er nokkuð einkennilegt að lesa yfir málefnasamning Samfylkingar og Sjálfstæðisflokks. En þessir tveir flokkar hafa alls ekki lagt sömu áherslur á málin á síðasta kjörtímabili og oft verið óvægir í garð hvors annars, bara síðast í greinaskrifum í kosningabaráttunni. Þeir leggja nú mikla áherslu á gott samstarf allra flokka, eins og fram kemur í upphafi málefnasamnings þeirra. Málefnasamnings sem birtur var almenningi sl. föstudag og við í Framsókn og frjálsum lásum um í fjölmiðlum. Þegar þetta er ritað þriðjudaginn 31. maí hafa hvorki forseti bæjarstjórnar né verðandi formaður bæjarráðs, eða nokkur af kjörnum fulltrúum þessara flokka séð ástæðu til þess að svo mikið sem heyra hljóðið í fulltrúum minnihluta, þrátt fyrir þessa áherslu á gott samstarf. Það er að sama skapi enn einkennilegra að þessir sömu fulltrúar sáu ríka þörf fyrir að ræða hlutskipti væntanlegs minnihluta Sjálfstæðisflokks daginn eftir að handsalaðar höfðu verið „heiðursmannaviðræður“ á milli Samfylkingar og Framsóknar um meirihlutasamstarf.
Starf bæjarfulltrúa er ótrúlega krefjandi og áhugavert. Það hefur verið virkilega gaman og lærdómsríkt að starfa með frábæru starfsfólki Akraneskaupstaðar á því kjörtímabili sem nú er lokið og ég á von á því góða samstarfi áfram. Þá átti ég á liðnu kjörtímabili gott samstarf við fulltrúa úr hópi bæði Samfylkingar og Sjálfstæðisflokks. Í þessari atburðarrás sem átti sér stað við meirihlutaviðræður flokkanna dettur mér ekki í huga að setja alla undir sama hatt. Traust er grundvöllur alls og með trausti er auðvelt að byggja. Hér hefur allt traust verið rofið og að mínu viti er nokkuð ljóst hver leiddi og ætla ég fyrst og fremst að skrifa það á dug- og kjarkleysi oddvita Samfylkingarinnar sem hafði hvorki kjark í það að ganga til viðræðna við Framsókn og frjálsa né binda endi á samstarf flokkanna af heiðarleika. Framganga og óheiðarleiki oddvita Samfylkingarinnar dæma sig algjörlega sjálf. Það er hins vegar ljóst að kjósendur og Skagamenn eiga helling inni hjá mér og öðrum fulltrúum Framsóknar og frjálsra. Eftir frábæra kosningu, heiðarlega og metnaðarfulla kosningabaráttu og tilraun til þess að eiga heiðarlegar meirihlutaviðræður er ekkert annað í stöðunni en að standa stoltur í minnihluta með bakið beint og hjartað hreint, ásamt frábærum félögum og veita meirihlutanum þétt aðhald. Við ætlum okkur að gera kjósendur Framsóknar og frjálsra stolta, af okkar áherslum og þeirri baráttu sem heldur áfram næstu fjögur árin.
Áfram Akranes 😊
Ragnar Sæmundsson, oddviti Framsóknar og frjálsra
Brattur minnihlutamaður