„Í dag uppskerum við og fögnum árangri, Fab Lab smiðja Vesturlands á Akranesi tekur til starfa, staður þar sem sköpunin yfirtekur allt,“ sagði Sævar Freyr Þráinsson bæjarstjóri á Akranesi í ræðu sinni þegar hann ásamt 23 öðrum skrifuðu undir samstarfssamning um rekstur Fab Lab smiðju Vesturlands á Akranesi, sem verður nokkurs konar móðurstöð fyrir aðrar Fab Lab smiðjur á Vesturlandi og víðtækur samstarfsvettvangur skóla og fyrirtækja.
Fab Lab smiðjan verður með aðsetur hjá Breið þróunarfélagi við Bárugötu á Akranesi.
Hvað er Fab Lab?
Fab Lab kemur af ensku orðunum Fabrication Laboratory, eins konar framleiðslu tilraunastofa. Fab Lab á rætur sínar að rekja til Center for Bits and Atoms hjá MIT háskólanum í Massachusetts í Bandaríkjunum. Þeirri stofnun stýrir prófessor Neil Gershenfeld sem auk þess að stunda miklar rannsóknir á þessu sviði kennir hann áfanga hjá MIT sem heitir How to Make (Almost) Anything. Árið 2008 þegar fyrsta Fab Lab smiðjan á Íslandi var sett á laggirnar í Vestmannaeyjum höfðu 38 Fab Lab smiðjur verið stofnaðar. Nú árið 2021 er fjöldi Fab Lab smiðja yfir 1900 talsins og fjöldi starfandi Fab Lab smiðja á Íslandi er nú 7. Fab Lab (Fabrication Laboratory) er smiðja með tækjum og tólum til að búa til nánast hvað sem er. Fab Lab smiðjan gefur ungum sem öldnum, einstaklingum og fyrirtækjum, tækifæri til að þjálfa sköpunargáfuna og hrinda hugmyndum sínum í framkvæmd með því að hanna, móta og framleiða hluti með aðstoð stafrænnar tækni.
Samstarfsaðilar nýrrar smiðju og þeir sem skrifuðu undir samninginn eru Akraneskaupstaður, ArtTré, atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneytið, Breið þróunarfélag, Brim, ELKEM Ísland, Félag eldri borgara á Akranesi, Fjölbrautaskóli Vesturlands, Fjöliðjan, Grunnskólar á Akranesi, Icewind, Landssamtök Karla í skúrum, Leikskólar á Akranesi, mennta- og menningarmálaráðuneytið, Muninn Film, Norðurál, Samtök sveitarfélaga á Vesturlandi, Skaginn 3X, Starfsendurhæfing Vesturlands og Símenntunarmiðstöð Vesturlands.
Atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneytið mun styðja verkefnið næstu þrjú árin með 4 milljóna kr. framlagi árlega.
„Stafrænu smiðjurnar eru vettvangur þar sem hugmyndir verða að veruleika og ný verðmæti verða til. Hugmyndaauðgi fólks er stærsta auðlindin og eru engin takmörk sett. Í Fab Lab búum við til vettvanga fyrir nýsköpun og þjálfun fyrir störf framtíðarinnar. Ég er sérstaklega glöð með að svona smiðja verði á Akranesi sem er í takti við áherslur mínar um að efla nýsköpun um land allt” sagði Þórdís Kolbrún Reykfjörð Gylfadóttir ferðamála-, iðnaðar- og nýsköpunarráðherra þegar hún ávarpaði gesti. Þá mun einnig mennta- og menningarmálaráðuneytið til að byrja með styðja verkefnið um 4 m.kr. árið 2022.
Akraneskaupstaður, sem er ábyrgðaraðili verkefnisins og leggur því til framlag, hefur ráðið fyrirtækið Muninn ehf. til þess að annast verkefnastjórnun smiðjunnar. Þá verður sérstök stjórn yfir smiðjunni sem skipuð er fimm aðilum, frá Akraneskaupstað, Símenntunarmiðstöð Vesturlands, Fjölbrautarskólanum á Vesturlandi, ArtTré ehf. og Breið þróunarfélagi.
„Hér viljum við skapa aðstöðu fyrir alla aldurshópa til að koma saman, vinna saman og skapa saman. Samstarfssamningurinn táknar það og dregur saman ólíka aðila að stofnun, rekstri og samvinnu við þróun Fab Lab smiðju Vesturlands. Stafræn smiðja sem þessi býður uppá óteljandi tækifæri og finnum við mikinn vilja og samhug í að gera gott enn betra,“ segir Sævar Freyr.
Tenging verður við verkefnið Karlar í skúrum sem felur í sér aðstöðu fyrir alla karlmenn til að hittast, spjalla og vinna að ýmsum sameiginlegum verkefnum sem þeir ákveða sjálfir. Þar geta þeir skipst skoðunum og miðlað þekkingu til yngri kynslóða og skilað þannig áfram góðu framlagi til samfélagsins.jölbrautarskóli Vesturlands á Akranesi, sem er mikilvægur og virkur þátttakandi í verkefninu, mun tengja smiðjuna við námsbrautir skólans, þá sérstaklega nýja braut skólans, lista- og nýsköpunarbraut. Þá hafa skólar, bæði leik- og grunnskólar á Akranesi staðfest þátttöku sína í verkefninu og er það hluti af því auka þekkingu og áhuga á verk- og tækninámi.
Sérstaða Fab Lab smiðju Vesturlands
Fab Lab smiðja Vesturlands er frábrugðin öðrum smiðjum á þann veg að hægt er að þróa, skapa og framleiða afurðir, allt á sama staðnum. Þessi möguleiki er fyrir hendi þar sem starfandi samhliða smiðjunni er fjölskyldufyrirtækið ArtTré sem er í margþættri starfsemi á sviði merkinga og framleiðslu á smávörum, hönnunar- og heimilismunum sem unnið er úr ýmis konar hráefni svo sem timbri, plexí, plasti, gleri og áli. Fyrirtækið hefur yfir að ráða hágæða 100w laser og CNC tölvufræsara ásamt stórprentunar Mutho pringer og Jaguar plotter, tæki sem nýtast starfsemi Fab Lab smiðju einstaklega vel. Fyrirtækið Icewind mun einnig vera starfsemi sína í sama húsi og Fab Lab smiðjan og leggja til búnað fyrir smiðjuna ásamt því að taka þátt í þróun verkefna.
Mikilvægt samstarf við fyrirtæki og SSV
Þrjú fyrirtæki á Akranesi og nágrenni taka þátt í uppbyggingu og þróun smiðjunnar með sérstöku framlagi, þ.e. ELKEM, Norðurál og Skaginn 3X þá leggur Brim til aðstöðu. Þau leggja samanlagt til verkefnisins 12 m.kr. á næstu þremur árum. Þá leggja Samtök sveitarfélaga á Vesturlandi verkefninu lið með framlagi.
Fab Lab er smiðja með tækjabúnaði til fjölbreyttrar framleiðslu, sem gefur ungum sem eldri einstaklingum auk fyrirtækja að þjálfa sköpunargáfu og hrinda hugmyndum í framkvæmd með því að móta, hanna og framleiða hluti með aðstoð stafrænnar tækni. Hlutverk smiðjunnar verður meðan annars að;
- Stuðla að nýsköpun með því að veita einstaklingum, skólum og fyrirtækjum á Vesturlandi aðgang að stafrænum framleiðslutækjum.
- Stuðla að nýsköpun í kennslu og kennsluháttum nemenda á leik-, grunn- og framhaldsskólastigi sem og í fullorðinsfræðslu.
- Stuðla að auknu tæknilæsi nemenda, einstaklinga með iðn- og tæknimenntun sem og almennings.
- Stuðla að hverskonar framþróun í framleiðslu og smíði á varningi sem tengist heimilum, fyrirtækjum og öðrum þeim sem hag geta haft af stafrænni framleiðslu og þekkingu.
- Að skapa aðstöðu fyrir „Karla í skúrum“ og Félag eldri borgara þar sem eldra fólk getur sinnt áhugamálum og smærri verkefnum.
Framundan er að ljúka undirbúning smiðjunnar og opna hana fyrir hópa og almennings. Fab Lab smiðjan heldur úti upplýsingasíðu á Facebook (sjá hér). Stefnt að því að auglýsa opna tíma í smiðjunni um mánaðarmótin maí/júní og í ágúst næstkomandi mun taka í gildi stundatafla fyrir smiðjuna þar sem hópar fá úthlutuðum tímum.